Mahir Kaynak 07.11.2006  stargazete

Saddam olmak

Saddam bir liderin özel adı olmakla birlikte bir yönetici türünü tanımlayan cins isim olarak da kullanılabilir. Bu tür yöneticilerin ve onların yönettikleri ülkelerin kaderini dünyadaki şartlar belirler. Mesela eğer ABD’de Cumhuriyetçiler yerine Demokratlar iktidarda olsaydı ne 11 Eylül saldırıları ne de ABD’nin askeri operasyonları söz konusu olmazdı ve Saddam bölgenin güçlü liderlerden birisi olmaya devam ederdi. Büyük olasılıkla petrol fiyatları bugünkü yüksek düzeyine erişemez ve Rusya ekonomik sorunlarını çözüp dünya sahnesine yeniden güçlü bir biçimde çıkamazdı. Dünyada liderlik ve egemenlik askeri güçle değil ekonomik araçlarla sağlanırdı.

Geçmişte İran’la sekiz yıl savaşan ve ABD’nin dostu olan Irak’ta ne değişti, sorusunun doğru bir cevabı, denklemin çözümünde anahtar rolü oynar. Yani değişen Saddam mı yoksa ABD politikaları mı, eğer değişim ABD’de olduysa bu ülkenin değişiminden mi kaynaklanıyor yoksa, esas sebep farklı iktidarların dünyaya bakışları mı? Yani bir lider ABD’nin hem dostu hem de, farklı bir iktidar söz konusu olduğunda, hasmı olabilir mi?

Bu sorunun cevabı alıştığımız kavram ve analizlerde köklü değişiklikler yapmamızı gerektirebilir ve bir yönetim ABD’nin değil onun bir iktidarının dostu ya da düşmanıdır ve bu durum ABD’deki iktidar değişiklikleriyle tersine dönebilir dememiz gerekir.

Saddam’ın idam edilip edilmemesi işlediği öne sürülen suçların bir sonucu olmayacaktır. Eğer onun ölümü ABD politikasına uygunsa idamı için sayısız gerekçe bulunabilir. Aslında o ilkel dönemlerde tanrılara kurban edilen bakire kız rolündedir.

Saddam’ın akıbeti dış operasyonlara açık her ülkenin yöneticileri için söz konusudur. Sonuç, idam olmasa bile, iktidarı kaybetmek, gözden düşmek, bir sürü kötülükle birlikte anılmak biçiminde de olabilir.

Her ülke dünya şartlarından etkilenir ve sırf bu sebeple iktidarlar değişebilir. Ancak bu, kararı verme iradesi olan ülkelerde, o ülkeyi yöneten güç odağının iradesiyle olur. Mesela Tony Blair, sanılanın aksine, Bush yönetimine yakın değildi İngiltere, dünyadaki gelişmeleri değerlendirerek onu kenara çekti.

Eğer Talabani idamı onaylarsa, Sünnilerle Kürtler arasında, onaylamazsa Şiilerle Sünniler arasında çatışmalar şiddetlenecek ve bölünme bu temelde olacaktır. Ben Kürtlere yönelik bir düşmanlığın oluşması senaryosunu daha büyük bir ihtimal olarak görüyorum.

Saddam türü liderlik her zaman trajediyle sonuçlanmayabilir. Şansı olan konumunu ölünceye kadar sürdürür. Ben, böyle bir liderlik yerine piyango bileti almayı tercih ederim.

Bir fanteziye hazır olmanız gerektiğini düşünüyorum. Eğer idam gerçekleşirse onun ölmediği, yerine bir dublörünün idam edildiği, gizli bir yerde yaşadığı söylenecek ve bir çok kişi buna inanacaktır. Hitler’den Che Gueveara’ya kadar birçok insan için böyle söylendi ve buna inananlar oldu. Komplocu demeyeceğinizi bilsem bildiklerimizin çoğunun bir kurgu olduğunu söylerdim.

07.11.2006